W nocy z wtorku na środę 27 marca zmarł w Krakowie, 2019 wieku 94 lat, płk Stanisław Dąbrowa-Kostka, żołnierz ZWZ-AK, ostatni z uczestników akcji rozbicia więzienia w sierpniu 1943 r. Jaśle, po wojnie działacz antykomunistycznej konspiracji. „Do końca twardy, do końca na służbie” – mówił mi wnuk powiadamiając dziś wieczorem o śmierci Świętej Pamięci dziadka.

W niedawnej serdecznej rozmowie pozdrawiał, jak zawsze kochane Jasło. Jesienią 2018 demonstrował mi, w swoim krakowskim mieszkaniu, klucz od celi jasielskiego więzienia jedyną pamiątkę z tamtej sierpniowej nocy.

Ostatnie Pożegnanie ŚP. Stanisława Dąbrowy-Kostki odbędzie się w piątek 5 kwietnia 2019 r. o godz. 13.40 na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

[tekst i fot.]   Zbigniew Dranka             

Urodzony 11 października 1924 r. w Przemyślu. Syn Wilhelma i Barbary z domu Laskowieckiej. Jego ojciec brał udział w walkach o Przemyśl w 1919 r., a potem pracował w urzędzie pocztowym. Stanisław w latach 1926-1936 uczęszczał do szkoły powszechnej w Przemyślu i w Kępie. Należał wówczas do drużyny zuchowej i harcerstwa. W latach 1937-1939 kontynuował naukę w gimnazjumw Przemyślu. Jako harcerz brał udział w kopaniu rowów przeciwlotniczych i uczestniczył w szkoleniu w zakresie obrony przeciwlotniczej i przeciwgazowej. Po wybuchu wojny pozostał w rodzinnym Przemyślu i włączył się w działalność konspiracyjną.

Między innymi brał udział w zbieraniu broni porzuconej przez żołnierzy polskich w lasach lipowickich. Intensywnie szukał kontaktu z konspiracją i w 1941 roku został zaprzysiężony do ZWZ. W dniu Święta Niepodległości otrzymał stopień starszego strzelca. Od sierpnia 1942 r. do lipca 1942 r. organizował i dowodził oddziałem dyspozycyjnym Komendy Obwodu AK Przemyśl. Pełnił funkcję oficera propagandy, redagował tajne pismo „Placówka”, uczestniczył w akcjach bojowych. Brał udział w konspiracyjnych Kursach Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty. Przydzielono go wówczas do jednostki specjalnej Kedywu. Podporucznik Zbigniew Zawiła zaproponował mu udział w akcji na więzienie w Jaśle. Dąbrowa Kostka między innymi dowodził tylną strażą podczas odskoku. Brał również udział w akcji na placówkę Abwery w Bratkówce. W lipcu 1944 r. został przeniesiony na stanowisko adiutanta Podkarpackiego Ośrodka Kedywu AK. Uczestniczył w akcji Burza, za co został odznaczony Krzyżem Walecznych. Po zajęciu Podkarpacia przez wojska radzieckie, został aresztowany, ale udało mu się zbiec. Zorganizował i prowadził komórkę legalizacyjną Podokręgu AK Rzeszów. Dzięki tej działalności wystawiano fałszywe dokumenty dla ludzi z konspiracji.

W 1944 r. Dąbrowa-Kostka został awansowany do stopnia podporucznika, a w dniu 1 stycznia 1945 r. do stopnia porucznika i odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. Od grudnia 1944 r. do sierpnia 1945 r. Stanisław Dąbrowa Kostka jako oficer dywersji Komendy Obwodu AK-DSZ starał się odtworzyć struktury rozbite przez aresztowania. Gromadził broń i sformował oddział, którego celem była obrona ludności cywilnej przed rabunkiem. Oddział ten został rozformowany dopiero w sierpniu 1945 r.
Na przełomie 1945/46 roku Stanisław Dąbrowa Kostka był szefem Informacji i Bezpieczeństwa Zrzeszenia Wolność i Niepodległość w rejonie krakowskim.

W marcu 1946 r. został aresztowany i skazany na siedem lat więzienia za próby obalenia siłą ustroju. Po odsiedzeniu połowy kary zwolniono go w 1949 r. W okresie powojennym Stanisław Dąbrowa Kostka aktywnie uczestniczył w pracach Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich i Komisji Historycznej ZBOWiD. Jest członkiem Związku Inwalidów Wojennych RP, Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, ZAiKS, Stowarzyszenia Żołnierzy AK.

Obecnie znany jest ze swej działalności dziennikarskiej i publicystycznej. Jest autorem książek, opracowań i artykułów. Prowadzi działalność mającą na celu popularyzację historii poprzez seminaria odczyty i spotkania z młodzieżą. Szczególnie angażuje się w działalność harcerską za którą został uhonorowany stopniem Instruktora Przewodnika ZHP. Po wojnie został odznaczony Krzyżem Komandorskim i Oficerskim Orderu Polonia Restituta, Krzyżem Armii Krajowej, Medalem Wojska, Krzyżem Zasługi dla ZHP z Rozetą i Mieczami.

Ponadto w 1989 r. został zweryfikowany do stopnia kapitana, a w 1993 r. awansowany do stopnia majora.

Za udział w akcji uwolnienia więźniów z jasielskiego więzienia w nocy z 5/6 sierpnia 1943 r., Rada Miejska Jasła uchwałą z dnia 9 czerwca 2003 r., postanowiła nadać Stanisławowi Kostce Dąbrowie tytuł Honorowego Obywatela Miasta Jasła.

Za udział w akcji uwolnienia więźniów z jasielskiego więzienia w nocy z 5/6 sierpnia 1943 r., Rada Miejska Jasła uchwałą z dnia 9 czerwca 2003 r., postanowiła nadać Stanisławowi Kostce Dąbrowie tytuł Honorowego Obywatela Miasta Jasła.

(UM Jasło)